รู้ทันโรค ลมพิษ โรคลมพิษ สาเหตุของลมพิษ แพ้อาหาร แพ้ยา
ขึ้นชื่นว่า “ลมพิษ” ทุกคนมักรู้จักดี เพราะเป็นโรคที่พบได้เสมอ และผู้ใหญ่ส่วนใญ่ก็เคยเป็นลมพิษมาบ้างแล้ว มีคนเคยกล่าวว่า ทุกคนที่เกดมามักจะต้องเป็นลมพิษในช่วงชีวิตหนึ่ง ลมพิษเป็นปฏิกิริยาของ เส้นเลือดในผิวหนัง นั่นเอง ที่เกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ ทำให้มีลักษะเฉพาะคือมี ผื่นแดง นูน ขอบเขตชัดเจน ขอบอาจจะหยักนูน และมีอาการคันมาก บางคนขึ้นแต่เพียงบางแห่งของร่างกาย แต่ส่วนใญ่มักจะขึ้นทั้งตัว บางคนเป็นชั่วระยะเวลาสั้นเพียงไม่กี่ชั่วโมง หรือเพียงเป็นวัน แต่บางคนลมพิษอาจจะเกิดขึ้นทุกวัน เป็นเวลานานเป็นปี ๆ ก็ได้ ซึ่งเรียกว่า “ลมพิษชนิดเรื้อรัง” ลมพิษมิได้จะเกิดแต่ในผู้ใหญ่เท่านั้น แม้แต่เด็กเล็ก ๆ ก็อาจเกิดลมพิษได้เช่นเดียวกัน
สาเหตุของลมพิษ มีมากมาย อาจจะเกิดจากการแพ้สารบางชนิด จากการรับประทาน สัมผัส สูด หรือฉีดเข้าไป ลมพิษบางชนิดมิได้เกิดจากการแพ้ แต่อาจเกิดร่วมกับโรคบางชนิด สาเหตุที่สำคัญของลมพิษ พอแบ่งได้คือ
อาหาร
แพ้อาหาร เป็นสิ่งที่พบบ่อยที่สุด อาหารที่เป็นสาเหตุมักเป็นอาหารพวก โปรตีน โดยเฉพาะอาหารทะเล เช่น กุ้ง ปู ปลา หอย นอกจากนั้น ไข่ ถั่ว นม หรือแม้ผลไม้ก็ก่อให้เกิดลมพิษได้
ผักและผลไม้บางอย่างมีสารประเภท salicylate ซึ่งเป็นตัวก่อให้เกิดลมพิษได้ เช่น พบใน แอ๊ปเปิ้ล แตงกวา มันฝรั่ง มะเขือเทศ มะนาว พริกไทย ส้มโอ องุ่น ส้ม เป็นต้น นอกจากนั้นอาหารและเครื่องดื่มที่มี ยีสต์ เช่น ขนมปัง เหล้า เบียร์ ก็เป็นสาเหตุสำคัญ
ยา
ยาเป็นสาเหตุที่สำคัญอีกชนิดหนึ่ง อาจะเกิดทันทีภายหลังรับยาชนิดนี้ เช่นการฉีด หรือรับประทานอาหาร จะสังเกตไดง่าย แต่บางรายกินเวลานานเป็น 7-10 วัน ยาที่สำคัญได้แก่ ยาประเภท ปฏิชีวนะ โดยเฉพาะ เพนนิซิลลิน ซัลฟา ยาแก้ปวด ยานอนหลับ สารทึบแสงที่ใช้ในการตรวจทางเอกซเรย์ หรือกระทั่ง วิตามิน ก็อาจก่อให้เกิดลมพิษได้
โรคติดเชื้อ
โดยเฉพาะในวัยเด็ก พบพยาธิในลำไส้ เป็นสาเหตุได้บ่อย เช่น พยาธิตัวแบน เชื้อบิด นอกจากนี้การติดเชื้อในส่วนอื่นของร่างกาย เช่น เชื้อราในช่องคลอด, ฟันผุ ก็เป็นสาเหตุของลมพิษได้
แมลง
อาจก่อให้เกิดลมพิษได้ทั้งจากการสัมผัส ถูกกัด เช่น ไรแมว ไรสุนัข ริ้น บุ้ง จากการต่อย เช่น ผึ้ง แตน ต่อ หมาร่า มดแดงไฟ มดตะนอย บางครั้งอาการรุนแรงมาก มีลมพิษ มีการบวมทั้งตัว ผู้ป่วยช็อค บางรายอาจเสียชีวิตในเวลาอันสั้นภายหลังถูกต่อย
สารในอากาศ
เช่น ฝุ่น เชื้อราในอากาศ เกสรหญ้า เกสรต้นไม้ ขนสัตว์ เมื่อสูดสารเหล่านี้เข้าไปมาก ๆ อาจก่อให้เกิดลมพิษได้
ความเย็น
ผู้ป่วยบางราย แพ้ความเย็น เช่น เวลาถูกอากาศเย็น อาบน้ำเย็น ทานน้ำแข็งแล้วบวมในบริเวณคอ หายใจลำบาง อาจเกิดจากกรรมพันธุ์ หรือเป็นผลจากโรคในร่างกาย เช่น ซิฟิลิส หรือ มะเร็งในน้ำเหลือง
แสงแดด
แพ้แดด พบในหญิงมากกว่าชาย โดยเฉพาะช่วงอายุ 30-40 ปี เมื่อถูกแสงแดดแล้วเกิดผื่นคันขึ้นมา อาจแก้ได้โดยการหลีกเลี่ยงไม่พบแสงแดด หรือใช้ยาทากันแสงแดด
ลมพิษภายหลังการออกกำลังกาย หรือมีเหงื่อ
ลมพิษชนิดนี้มักเป็นเม็ดเล็ก ๆ เกิดบริเวณแขนขามากกว่าลำตัว
สาเหตุทางจิตใจ
ผู้ป่วยบางรายเกิดลมพิษภายหลังมีอารมณ์ผิดปกติ ภายหลังมีความโกรธ ความเครียด ความกังวล มักเป็นลมพิษชนิดเรื้อรัง
สาเหตุ จากแรงขูดบนผิวหนัง
ผิวหนังไวต่อการขูดข่วน ทำให้เกิดรอยนูน คัน ตามบริเวณที่ถูกรอยข่วนภายในเวลาไม่กี่นาที ยิ่งเกายิ่งมีรอยและคันมากขึ้น
สาเหตุจากโรคอื่น
โรคบางอย่างทำให้เกิดลมพิษร่วมได้ เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น
โดยทั่วไปลมพิษจะไม่รุนแรง และอาจหายไปได้เองเมื่อสารที่ก่อให้แพ้นั้นได้ถูกกำจัดออกจากร่างกายแล้ว อาจไม่ต้องได้รับการรักษาเป็นพิเศษแต่อย่างใด แต่ถ้ามีอาการเรื้อรังก็ควรพบแพทย์เพื่อตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ อุจจาระ หรือ จรวจสารเคมีในเลือด บางรายต้องทำการทดสอบผิวหนังด้วย
credit ความรู้สำหรับประชาชน "รู้เรื่องโรค"
ขึ้นชื่นว่า “ลมพิษ” ทุกคนมักรู้จักดี เพราะเป็นโรคที่พบได้เสมอ และผู้ใหญ่ส่วนใญ่ก็เคยเป็นลมพิษมาบ้างแล้ว มีคนเคยกล่าวว่า ทุกคนที่เกดมามักจะต้องเป็นลมพิษในช่วงชีวิตหนึ่ง ลมพิษเป็นปฏิกิริยาของ เส้นเลือดในผิวหนัง นั่นเอง ที่เกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ ทำให้มีลักษะเฉพาะคือมี ผื่นแดง นูน ขอบเขตชัดเจน ขอบอาจจะหยักนูน และมีอาการคันมาก บางคนขึ้นแต่เพียงบางแห่งของร่างกาย แต่ส่วนใญ่มักจะขึ้นทั้งตัว บางคนเป็นชั่วระยะเวลาสั้นเพียงไม่กี่ชั่วโมง หรือเพียงเป็นวัน แต่บางคนลมพิษอาจจะเกิดขึ้นทุกวัน เป็นเวลานานเป็นปี ๆ ก็ได้ ซึ่งเรียกว่า “ลมพิษชนิดเรื้อรัง” ลมพิษมิได้จะเกิดแต่ในผู้ใหญ่เท่านั้น แม้แต่เด็กเล็ก ๆ ก็อาจเกิดลมพิษได้เช่นเดียวกัน
สาเหตุของลมพิษ มีมากมาย อาจจะเกิดจากการแพ้สารบางชนิด จากการรับประทาน สัมผัส สูด หรือฉีดเข้าไป ลมพิษบางชนิดมิได้เกิดจากการแพ้ แต่อาจเกิดร่วมกับโรคบางชนิด สาเหตุที่สำคัญของลมพิษ พอแบ่งได้คือ
อาหาร
แพ้อาหาร เป็นสิ่งที่พบบ่อยที่สุด อาหารที่เป็นสาเหตุมักเป็นอาหารพวก โปรตีน โดยเฉพาะอาหารทะเล เช่น กุ้ง ปู ปลา หอย นอกจากนั้น ไข่ ถั่ว นม หรือแม้ผลไม้ก็ก่อให้เกิดลมพิษได้
ผักและผลไม้บางอย่างมีสารประเภท salicylate ซึ่งเป็นตัวก่อให้เกิดลมพิษได้ เช่น พบใน แอ๊ปเปิ้ล แตงกวา มันฝรั่ง มะเขือเทศ มะนาว พริกไทย ส้มโอ องุ่น ส้ม เป็นต้น นอกจากนั้นอาหารและเครื่องดื่มที่มี ยีสต์ เช่น ขนมปัง เหล้า เบียร์ ก็เป็นสาเหตุสำคัญ
ยา
ยาเป็นสาเหตุที่สำคัญอีกชนิดหนึ่ง อาจะเกิดทันทีภายหลังรับยาชนิดนี้ เช่นการฉีด หรือรับประทานอาหาร จะสังเกตไดง่าย แต่บางรายกินเวลานานเป็น 7-10 วัน ยาที่สำคัญได้แก่ ยาประเภท ปฏิชีวนะ โดยเฉพาะ เพนนิซิลลิน ซัลฟา ยาแก้ปวด ยานอนหลับ สารทึบแสงที่ใช้ในการตรวจทางเอกซเรย์ หรือกระทั่ง วิตามิน ก็อาจก่อให้เกิดลมพิษได้
โรคติดเชื้อ
โดยเฉพาะในวัยเด็ก พบพยาธิในลำไส้ เป็นสาเหตุได้บ่อย เช่น พยาธิตัวแบน เชื้อบิด นอกจากนี้การติดเชื้อในส่วนอื่นของร่างกาย เช่น เชื้อราในช่องคลอด, ฟันผุ ก็เป็นสาเหตุของลมพิษได้
แมลง
อาจก่อให้เกิดลมพิษได้ทั้งจากการสัมผัส ถูกกัด เช่น ไรแมว ไรสุนัข ริ้น บุ้ง จากการต่อย เช่น ผึ้ง แตน ต่อ หมาร่า มดแดงไฟ มดตะนอย บางครั้งอาการรุนแรงมาก มีลมพิษ มีการบวมทั้งตัว ผู้ป่วยช็อค บางรายอาจเสียชีวิตในเวลาอันสั้นภายหลังถูกต่อย
สารในอากาศ
เช่น ฝุ่น เชื้อราในอากาศ เกสรหญ้า เกสรต้นไม้ ขนสัตว์ เมื่อสูดสารเหล่านี้เข้าไปมาก ๆ อาจก่อให้เกิดลมพิษได้
ความเย็น
ผู้ป่วยบางราย แพ้ความเย็น เช่น เวลาถูกอากาศเย็น อาบน้ำเย็น ทานน้ำแข็งแล้วบวมในบริเวณคอ หายใจลำบาง อาจเกิดจากกรรมพันธุ์ หรือเป็นผลจากโรคในร่างกาย เช่น ซิฟิลิส หรือ มะเร็งในน้ำเหลือง
แสงแดด
แพ้แดด พบในหญิงมากกว่าชาย โดยเฉพาะช่วงอายุ 30-40 ปี เมื่อถูกแสงแดดแล้วเกิดผื่นคันขึ้นมา อาจแก้ได้โดยการหลีกเลี่ยงไม่พบแสงแดด หรือใช้ยาทากันแสงแดด
ลมพิษภายหลังการออกกำลังกาย หรือมีเหงื่อ
ลมพิษชนิดนี้มักเป็นเม็ดเล็ก ๆ เกิดบริเวณแขนขามากกว่าลำตัว
สาเหตุทางจิตใจ
ผู้ป่วยบางรายเกิดลมพิษภายหลังมีอารมณ์ผิดปกติ ภายหลังมีความโกรธ ความเครียด ความกังวล มักเป็นลมพิษชนิดเรื้อรัง
สาเหตุ จากแรงขูดบนผิวหนัง
ผิวหนังไวต่อการขูดข่วน ทำให้เกิดรอยนูน คัน ตามบริเวณที่ถูกรอยข่วนภายในเวลาไม่กี่นาที ยิ่งเกายิ่งมีรอยและคันมากขึ้น
สาเหตุจากโรคอื่น
โรคบางอย่างทำให้เกิดลมพิษร่วมได้ เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น
โดยทั่วไปลมพิษจะไม่รุนแรง และอาจหายไปได้เองเมื่อสารที่ก่อให้แพ้นั้นได้ถูกกำจัดออกจากร่างกายแล้ว อาจไม่ต้องได้รับการรักษาเป็นพิเศษแต่อย่างใด แต่ถ้ามีอาการเรื้อรังก็ควรพบแพทย์เพื่อตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ อุจจาระ หรือ จรวจสารเคมีในเลือด บางรายต้องทำการทดสอบผิวหนังด้วย
credit ความรู้สำหรับประชาชน "รู้เรื่องโรค"
